NDICentri

FARMAKOINFORMATIVNI CENTRI

Vistinskata uloga na farmacevtot se sostoi vo poznavaweto na sigurnata i racionalna farmakoterapija. Dobivaweto na informacii za lekovite, obezbeduvawe na informacii, kako za javnosta, taka i za zdravstvenite rabotnici od site nivoa na zdravstvenata za{tita, pretstavuva edna od osnovnite profesionalni odgovornosti na farmacevtite. Informaciite za lekovite mo`at da bidat nameneti za posebni pacienti kako integralen del od farmacevtskata gri`a ili za ostanatata populacija so cel da doprinesat vo donesuvaweto odluki za racionalna farmakoterapija i vo evaluiraweto na upotreba na lekot. Za obezbeduvawe na relevantni, efikasni informacii farmacevtite treba da gi procenuvaat potrebite za farmakoinformacii od strana na pacientite i zdravstvenite rabotnici, da koristat sistemski priod vo upatuvaweto na potrebata za farmakoinformacii dobieni so efektivno procenuvawe na literaturata i soodvetno komunicirawe. Najdobar na~in da se vovede racionalna terapija e preku organizirana informaciska mre`a, koja kontinuiranno sobira, ~uva, ocenuva i komunicira so pogodna informacija za lekovite. Farmacevstkata gri`a e definirana kako: odgovorna merka za farmakoterapijata so cel da se postigne rezultat koj }e go podobri `ivotniot pat na pacientite. Enormniot porast na lekovi i informaciite za nesakani dejstva i interakcii nalo`uva lekarot i drugite zdravstveni rabotnici da bidat vo tek so najnovite slu~uvawa za da odgovorat na potrebite na svoite pacienti i kako rezultat na toa se javuva potrebata za postoewe na visoka profesionalna institucija, koja }e vr{i analizirawe, evaluirawe, integrirawe i distribuirawe na informaciite za lekovite i farmakoterapijata. Farmakoinformativniot centar pretstavuva visoko profesionalen servis na zdravstvenite rabotnici od primarnata, sekundarnata i terciernata zdravstvena za{tita i ima za cel obezbeduvawe objektivni informacii za lekovite. Finansiraweto na farmakoinformativnite centri mo`e da bide od vladini izvori, od donatori, profesionalni asocijacii, univerzitetski institucii, farmacevstki institucii i drugi organizacii. Specifi~nite dol`nosti {to gi ima rakovodnoto lice se: ovlastivawe i odobruvawe na planovite i procedurite, obezbeduvawe razvojni programi za personalot, obezbeduvawe klini~ka poddr{ka na personalot, u~estvo vo aktivnostite za evaluirawe na kvalitetot na rabotata, odr`uvawe na vrski so drugi FIC, klini~ki centri i drugi zdravstveni institucii, unapreduvawe na istra`uva~kite aktivnosti, koordinacija na profesionalna edukaciija i drugo. Drugiot personal treba da obezbedi racionalna i efektivna raspredelba na vremenskite barawa vo centarot. Va`en element za FIC e sistemot na evaluacija na rabotata, koj treba da bide sistematiziran i efikasen, a toj treba da bide objektiven, tekoven i baziran vrz klu~nite odgovornosti vo rabotata. Aktuelnite planovi i proceduri zavisat od opsegot na uslugite. Tie se podeleni na:

- Administrativen (nabavka i odr`uvawe na sredstvata, nabavka na finansiski sredstva, obuka i anga`irawe na personal, reklama i kontrola na kvalitetot).

- Profesionalni (primawe poraki i odgovor na poraki, profesionalna edukacija, izdavawe bro{uri, kontrola na istra`uva~ka upotreba na lekovi, razgleduvawe na izve{taite za kontraindikacii).

Aktivnostite na FIC mo`e da se podelat na tri op{ti grupi: uslu`na dejnost, edukacija i istra`uvawe.

1. Vo uslu`na dejnost spa|aat: odgovarawe na pra{awa, evaluacija na promotivniot i klini~ki ispituvaniot materijal, izdavawe publikacii.

a) Odgovaraweto na pra{awa pretstavuva integralen del od sekojdnevnata rutina na farmacevtite. Tie objektivno ja procenuvaat i primenuvaat informacijata od literaturata i pri toa vnnimatelno go razgleduvaat eti~kiot i zakonskiot aspekt na odgovorot na baraweto. Pri odgovarawe se davaat informacii i soveti, zemaj}i gi vo predvid simptomite na bolesta, doziraweto, farmakogenetikata na lekot, indikaciite, nesakanite efekti, interakciite i kontraindikaciite. Celta e da se obezbedi to~no i jasno prezentirawe na odgovorot. Za na~inot na prezentacija na odgovorot bitno e da se znae za koj auditorium e namenet. Pri podgotovka na odgovorot, farmakoinformati~arot gi evaluira informaciite spored:

- relevantnosta na pra{alnikot;

- kvalitetot na podatocite;

- relevantnosta na pobaruva~ot.

Barawata i odgovorite na pacientot se dokumentirani vo medicinsko dosie.

b) Evaluacija na promotivniot i klini~ki ispituvaniot materijal. Farmakoinformati~arite treba da ja utvrdat va`nosta i preciznosta na srodnite podatoci za lekovi, koi poteknuvaat od reklamnite materijali i klini~ki ispituvanite dokumenti.

c) Izdavawa na publikacii. Ovaa aktivnost se sostoi vo evaluirawe i distribucija na informacii za primena na lekovite vo terapija, vklu~uvaj}i ja efikasnosta, sigurnosta i terapevtskata uloga. So ovaa aktivnost centrite se naso~eni:

- kon evaluacija na novi registrirani preparati;

- promovirawe na principi za racionalno prepi{uvawe na lekovite;

- sledewe na odnosot pome|u efikasnosta na lekovite i nivnata cel;

- voveduvawe i primena na esencijalna i bolni~ka lista lekovi;

- voveduvawe na drugi prioritetni listi na lekovi i standardni terapevtski vodi~i.

Publikaciite }e bidat poefikasni ako gi sledat principite: da bidat orientirani kon odredena cel, da se naglasuvaat i povtoruvaat klu~nite poraki, da se osvoi vnimanieto so naslovite i ilustraciite, da bidat relevantni, da ne se koristat za komercijalni celi.

2. Edukativna dejnost. Treba da se obezbedat programi za obuka i edukacija, koi }e gi zgolemat sposobnostite na personal za komunikacija, pronao|awe informacii, sobirawe podatoci i precizno razmisluvawe. Celite se dvonamenski:

a) Da se obezbedi obuka za studentite po farmacija za podobruvawe na osnovnite sposobnosti za farmakoinformatikata, za da mo`e da funkcioniraat kako efektivni izvori i konsultanti za lekovi.

b) Da se obezbedi mesto kade {to }e se obu~uvaat zdravstvenite rabotnici.

Centrite treba da imaat nose~ka struktura, a celiot personal treba da stekne temelna obuka vo oblastite: patofiziologija, farmakoinformatika, klini~ka farmakologija i drugo, so {to bi se zgolemile nivnite informativni sposobnosti.

3. Istra`uva~ka dejnost. Stru~nata i profesionalnata naso~enost ovozmo`uva da se dadat verodostojni informacii za lekot i racionalna farmakoterapija. Racionalnata farmakoterapija bara kvantitativna procenka i kriti~na ocenka za dejstvoto na lekot. Za toa neophodno e da se znaat osnovnite mehanizmi za dejstvoto na lekot i faktori koi vlijaat na sudbinata na lekot vo organizmot. Zada~ata za istra`uvawe e da se dade kreativen pridones vo oblastite na informativnata praktika za lekovi, vo razvojot na politikata za lekovi i vo medicinskiot kriterium. Mo`e da utvrdime deka farmakoinformativnite centri se efikasni sistemi za koordinirano obezbeduvawe i selektirawe na informaciite za lekovi. So napredokot na FIC se dobivaat klini~ki relevantni, sovremeni, nezavisni, bezpredrasudni informacii. Farmacevtite denes moraat da poseduvaat znaewa koi baraat integrirawe na informaciite i iskustvata za nega na pacintite so {to se ovozmo`uva donesuvawe na kompetentni odluki za pacientot.